W najnowszej części cyklu "Piłkarskie podróże Marka Dragosza" odwiedziliśmy Szachtar Donieck.
Trener Dragosz wizytował ówczesnego mistrza Ukrainy w 2012 roku.
Szachtar Donieck założył sobie priorytet, aby odzyskać swoją wcześniejszą opinię klubu znanego z wyszukiwania, rozwijania i dbałości o utalentowanych zawodników pochodzących z regionu zwanego Donieckaja oblast. Dlatego klub zatrudnia dwudziestu skautów, którzy penetrują każde boisko we wschodniej części Ukrainy. W akademii pod okiem 23 szkoleniowców trenuje 180 młodych zawodników, którzy mają do dyspozycji pięć naturalnych boisk i jedno ze sztuczną nawierzchnią. Połowa z młodych graczy pochodzi właśnie z terenu donieckiego obwodu. Wszyscy, niezależnie od kategorii wiekowej, przygotowywani są do gry w systemie 1:4:3:3, od czternastego roku życia trenując minimum cztery razy w tygodniu.
Akademia piłkarska
Założony w 1936 roku, Szachtar Donieck znajduje się w szczególnym dla kraju regionie przemysłowym i wydobywczym. Nie tylko dlatego klub stał się i dalej ma szanse by być „produktem premium” ukraińskiej piłki nożnej. Doskonałe występy na międzynarodowej arenie to jedno. A drugie – kto wie czy nie jeszcze istotniejsze - to ustanowienie wysokich standardów w piłce młodzieżowej i rozwijanie futbolu w kraju przez właśnie znakomity proces profesjonalnego rozwoju młodzieży. Co istotne i niespotykane doniecki klub stara się również przekonać inne najlepsze kluby Ukrainy aby inwestowały więcej swoich dochodów na rozwój futbolu dziecięcego. Póki co, tak jak tradycyjna tożsamość klubu nieodłącznie wiąże się z górnictwem węgla kamiennego, tak młodość Szachtara to powstała w 2006 roku akademia piłkarska.
Prowadzi ona swoją działalność w dwóch newralgicznych miejscach. Jedno z nich to centrum szkoleniowe Kirsha, znajdujące się osiem kilometrów od miasta. Drugie to ośrodek treningowy położony w centrum Doniecka, obok centralnego stadionu Shahtyor. Centrum Kirsha powstało ponad 60 lat temu. Przebudowano je w 1999 roku. Cały obiekt zajmuje powierzchnię ponad 43 hektarów. Brytyjski architekt Robin Williams zaprojektował teren wokół budynków. Co ciekawe, projekt zachował wszystkie dorosłe drzewa i krzewy.
Ośrodek treningowy
Dziś* Kirsha dosłownie pochowane jest w zieleni, bo obsadzono je dodatkowo ponad czterema tysiącami drzew. Obiekt może się poszczycić też trzymetrową fontanną przed centralną fasadą budynku głównego oraz… gospodarstwem pełnym białych i czarnych łabędzi i gołębi. Zespół budynków składa się z trzech jednostek. Pierwsza z nich w całości przeznaczona jest na pokoje dla piłkarzy. Druga to centralny hol, restauracja, kuchnia i pokoje lekarskie. W trzeciej znajdują się gabinety spa, pokoje dla trenerów i główna sali medyczna. Nad nimi siłownia i sale zabaw z bilardem, tenisem stołowym, warcabami i szachami, uzupełnione przez „włoski dziedziniec” czyli atrium przeznaczone na psychiczny relaks.
System szkolenia
Szachtar Donieck ustanowił zupełnie nowy model rozwoju piłkarskiej młodzieży w całej Ukrainie. Uruchamiając nowe poziomy profesjonalizmu, nie tylko zyskał szacunek wśród innych ukraińskich klubów, ale też dostarczyć największą liczbę zawodników do reprezentacji młodzieżowych. Największym problemem dla Szachtara było aby zmienić „mentalność treningu” piłki nożnej, gdzie trening fizyczny musi być zrównoważony z treningiem techniki i taktyki. Wiele czasu zajęło więc tworzenie spójnego planu dotyczącego standardu szkolenia.
Sporo zależności w tym procesie wywoływały również przepisy ukraińskiej federacji. W zespołach młodzieżowych obowiązuje zakaz gry dla obcokrajowców. Dlatego też Szachtar nie prowadzi skautingu w Rosji ani żadnym innym ościennym kraju. Zdarzają się wyjątki, jednak szczegółowe kryteria narzucone przez narodową federację skutecznie odsuwają donieckich działaczy od takich pomysłów. Ponadto Szachtar praktycznie nie ma konkurencji we wschodniej części Ukrainy. Jedyna rywalizacja na najwyższym poziomie to mecze z Dynamem Kijów. Dlatego aby poszukiwać silnej konkurencji młodzież z Doniecka bardzo często bierze udział w najsilniej obsadzonych turniejach na całym świecie.
"Jakość nad ilość"… Takie motto przyświeca pracy w akademii Szachtara Donieck. Akademia ma mieć tak wielu utalentowanych graczy, jak to możliwe na wszystkich szczeblach szkolenia. Głównym celem filozofii pracy jest przygotowanie odpowiednich zawodników do pierwszego zespołu, który będzie konkurować z najlepszymi na najwyższym europejskim poziomie. Charakterystyka młodych zawodników musi odpowiadać reputacji klubu i jego tożsamości. Realny cel to dostarczenie przynajmniej jednego zawodnika co roku do szerokiej kadry pierwszego zespołu. Inni trafiać mają na zasadzie transferów bądź wypożyczeń do klubów ukraińskich lub w innych częściach Europy i w ten sposób generować również środki na funkcjonowanie akademii.
Trener w Szachtarze wie, że każdy trening musi mieć swoje niepowtarzalne funkcje. W tym pojęciu zawiera się również „opracowywanie osobowości” młodych zawodników. Istnieją normy dla nich, z których najważniejsza mówi o zachowaniu z godnością. Tylko taka postawa pozwala grać w przyszłości dla Szachtara. Tylko ona pozwala przyjąć mentalność mistrza. Istotne dla zarządców akademii jest, aby wszyscy gracze byli w stanie osiągnąć ich osobiste cele, zarówno w sporcie jak i nauce. Wymagane jest aby każdy zawodnik zdobył wykształcenie średnie. Szachtar sprawuje pełną opiekę również nad tymi, którzy chcą kontynuować edukację. Klub zatrudnia w pełnym wymiarze czasu koordynatora, który monitoruje postępy zawodników w szkole, służy jako swoisty pomost między trenerami akademii a placówkami oświatowymi, a także pomaga w wyborze dalszej drogi edukacyjnej.
Istotnym elementem klubowej filozofii są priorytety jakościowe. Wyniki zespołu są bardzo ważne, ale nigdy nie będą realizowane kosztem rozwoju indywidualnego gracza. Ukraińscy szkoleniowcy dają młodemu zawodnikowi możliwość gry w grupie starszej od jego kategorii wiekowej. Zdarza się regularnie, zwłaszcza wśród trzynastolatków i młodszych, że ich zespoły grają przeciw starszym. Trenerzy Szachtara uważają, że to dobre i pozwala przyzwyczaić się do gry przeciw trudniejszym przeciwnikom.
Zanim akademia zaczęła funkcjonować w obecnym kształcie i z aktualną filozofią, wszyscy trenerzy byli dziedzicami wiedzy byłego, radzieckiego coachingu, opartego na twardych, fizycznych treningach. Dziś, w treningu najmłodszych główny cel to technika. W notesie każdego szkoleniowca widnieje hasło: „piłka nożna to więcej niż mięśnie”.
Struktury liczbowe zespołów w akademii są dokładnie określone i nigdy nie są zmieniane.
Akademia młodzieżowa U8 - U13:
Chłopcy objęci pierwszym okresem szkolenia trenują w ośrodku przy centralnym stadionie Shahtyor w centrum Doniecka. Dzięki bardzo dobrze rozwiniętej współpracy z okolicznymi szkołami – klub kooperuje z dziesięcioma takimi, a kilka z nich ma nawet nazwę klubu w tytule – młodzi chłopcy mogą wybrać jedną z nich, mieć specjalny program sportowy oraz liczyć na bezpośrednie wsparcie z programu szkoleniowego klubu. Najbardziej utalentowani trafiają do wyselekcjonowanych grup młodzieżowych Szachtara.
U-8 12 zawodników 2-3 treningi w tygodniu
U-9 14 zawodników 3 treningi w tygodniu + mecz
U-10 14 zawodników 3 treningi w tygodniu + mecz
U-11 16 zawodników 3 treningi w tygodniu + mecz
U-12 18 zawodników 4 treningi w tygodniu + mecz
U-13 18 zawodników 5 treningi w tygodniu + mecz
Akademia profesjonalna U14 - U19:
Drugi etap szkolenia obejmuje chłopców, którzy trafiają już do centrum szkoleniowego „Kirsha”. Większość z nich na stałe zamieszkuje te obiekty i tu ma zapewniony program szkolny. Na tym poziomie powstaje w klubie ogromna baza danych dotycząca szczegółowych zapisów osiągnięć, postępów, wyników badań każdego zawodnika.
U-14 18 zawodników 7 treningów w tygodniu + mecz
U-15 18 zawodników 7 treningów w tygodniu + mecz
U-16 20 zawodników 7 treningów w tygodniu + mecz
U-17 20 zawodników 7 treningów w tygodniu + mecz
U-19 23 zawodników 8 treningów w tygodniu + mecz
Obie części akademii organizują dla wszystkich szkoleniowców w każdy poniedziałek i środę spotkania mające na celu dyskusję i analizy jednostek treningowych oraz meczy, a także planowanie dalszego rozwoju akademii. Słowem - każdy członek personelu zarówno organizacyjnego, jak i szkoleniowego zna swoje zadania i obowiązki. Tak też jest w zakresie organizacji gry, nauczania taktyki. Jak wspomniałem, wszystkie zespoły Szachtara grają tym samym systemem i do niego są przygotowywane. Aby go rozwijać każdy trener otrzymuje wytyczne, do realizowania których jest zobowiązany. W ten sposób akademia daje sobie własną tożsamość dotyczącą sposobu gry.
Taktyczna instrukcja Szachtara zawiera kilkaset stron i daje logiczny sposób na budowę systemu gry 1:4:3:3 od grup U-8 aż do U-19. Od jedenastego roku życia chłopcy grają na pełnowymiarowych boiskach w pełnych zespołach. W kategorii U-10 ekipy liczą dziewięciu zawodników i ustawiani są na boisku w systemie 1:3:2:3. Najmłodsi – ośmio i dziewięciolatkowie grają w ośmioosobowych składach i grają w ustawieniu 1:3:1:3. W treningu zespołowym zawsze bierze udział dwóch trenerów. Odbywają się również treningi specjalistyczne, najczęściej formacyjne, w których nie bierze udziału więcej niż sześciu zawodników i często na każdego z nich przypada jeden szkoleniowiec! Co ciekawe w takiej grupie zazwyczaj spotykają się zawodnicy różnych, nawet bardzo rozbieżnych wiekowo zespołów. Jednostka treningowa najczęściej nie przekracza 30 minut, zawiera maksymalnie pięć specyficznych ćwiczeń i najważniejsza w niej jest jakość wykonania, nie zaś liczba powtórzeń.
* Trener Dragosz przebywał w siedzibie Szachtara w 2012 roku.